فلج اطفال
فلج اطفال ,فلج اطفال در بزرگسالان,فلج اطفال تزریقی,فلج اطفال+درمان,فلج اطفال درجدول,فلج اطفال خوراکی,فلج اطفال Ppt,واکسن فلج اطفال به انگلیسی
توضیحاتی در مورد فلج اطفال
فلج اطفال (نام علمی: Poliomyelitis)، نوعی بیماری حاد ویروسی است که دستگاه گوارش و در بعضی مواقع دستگاه عصبی مرکزی را درگیر می‌کند.در این مطلب از سایت جسارت در مورد فلج اطفال صحبت میکنیم امیدواریم مورد توجه قرار بگیرد.
علت فلج اطفال
این بیماری ناشی از عفونت با ویروسِ پولیو (poliovirus) است. این ویروس دارای ۳ ساب تایپ است و تا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی علیه ویروس پولیو، ساب تایپ ۱ این ویروس، ۸۵ درصد موارد این بیماری را شامل می‌شد. ویروس پولیو از دستهٔ انتروویروسها (Enterovirus) و از خانوادهٔ پیکورناویریده (Picornaviridae) است. ویروس پولیو تنها از انسان به انسان منتقل می‌شود و راه انتقال این ویروس دهانی ـ دهانی یا مدفوعی ـ دهانی است
تاریخچه فلج اطفال
تا قبل از انجام واکسیناسیون جهانی، اپیدمی‌های این بیماری در ماه‌های تابستان و بخصوص در نواحی حارهٔ نیمکرهٔ شمالی رخ می‌داد. در سال ۱۹۵۲، یعنی ۳ سال پیش از آنکه اولین واکسن بر ضد این بیماری تأیید شود، ۲۱٬۰۰۰ مورد کودک مبتلا به فلج اطفال در آمریکا به ثبت رسید. میزان بروز این بیماری در آمریکا پس از شروع واکسیناسیون با استفاده از واکسن غیرفعال‌شدهٔ پولیو (inactivated polio vaccine) (IPV) در سال ۱۹۵۵ و پس از آن واکسن زندهٔ خوراکیِ پولیو (live oral polio vaccine) (OPV) در سال ۱۹۶۰ کاهش چشمگیری یافت. آخرین مورد فلج اطفال در آمریکا ناشی از ویروس وحشی پولیو در سال ۱۹۷۹ رخ داد.ویروس پولیو اساساً باعث درگیری نورون‌های حرکتی و اتونوم می‌شود. تخریب نورون‌ها با ارتشاح سلولهای التهابی مانند لنفویست‌ها، ماکروفاژها و لوکوسیت‌های چند هسته‌ای (polymorphonuclear leukocytes) همراه است. این ضایعات به طور مشخص در ماده خاکستری شاخ قدامی نخاع، هسته‌های حرکتی پونز و پیاز نخاعی یافت می‌شوند
نمای بالینی فلج اطفال
دوره کمون دورهٔ کمون این ویروس از زمان برخورد فرد با ویروس تا شروع علایم پیش درآمد(prodrome)(علایم شبه آنفلوآنزا) بین ۹ تا ۱۲ روز می‌باشد و تا زمان ایجاد فلج بین ۱۱ تا ۱۷ روز طول می‌کشد. این ویروس را همچنین می‌توان تا حداکثر ۱۹ روز قبل از ایجاد فلج از مدفوع بیماران جدا کرد. البته آسیب به اعصاب می‌تواند یک عمر طول بکشد. تظاهرات بالینی مرحله ایجاد عفونت تظاهرات بالینی عفونت با ویروس پولیو از یک بیماری ناپیدا و غیر مشخص تا فلج شدید و مرگ متغییراست. حداقل ۹۵ درصد از موارد عفونت ناپیدا و غیر مشخص و بدون علایم بالینی می‌باشند و تنها بوسیله جدا کردن ویروس از مدفوع یا گلو ویا از طریق افزایش سطح آنتی بادی‌های سرمی تشخیص داده می‌شوند. پولیومیلیت غیر مؤثر پولیومیلیت غیر مؤثر با نام علمی Abortive poliomyelitis در ۴ تا ۸ درصد موارد عفونت اتفاق می‌افتد و با تب، سردرد، گلو درد، بی اشتهایی، استفراغ و درد شکمی مشخص می‌شود که ۲ تا ۳ روز ادامه می‌یابد. این بیماران فاقد علایم عصبی می‌باشند. این نوع عفونت ناشی از ویروس پولیو از یک عفونت ویروسی اکتسابی از جامعه غیرقابل افتراق است. پولیومیلیت غیرفلجی پولیومیلیت غیر فلجی با نام علمی Nonparalytic poliomyelitis دارای همان علایم پولیوملیت غیر مؤثر است با این تفاوت که علاوه بر آنها این بیماران دارای علایم تحریک مننژ (meningeal irritation) نیز می‌باشند. البته این علایم دارای شدت بیشتری می‌باشند. پولیومیلیت غیر فلجی را نمی‌توان از یک مننژیت آسپتیک (aseptic meningitis) که توسط بقیه انواع انتروویروسها ایجاد شده باشد افتراق داد. پولیومیلیت فلجی نخاعی پولیومیلیت فلجی نخاعی با نام علمی Spinal Paralytic Poliomyelitis تنها در ۰٫۱ درصد کل موارد عفونت با ویروس پولیو اتفاق می‌افتد. علایم این نوع از بیماری در دو مرحله بروز می‌کند و تحت عنوان مراحل کوچک و بزرگ بیماری (minor and major illnesses) نام‌گذاری شده‌اند. مرحله کوچک بیماری: در این مرحله که همزمان با نفوذ ویروس پولیو به داخل جریان خون می‌باشد، علایمی همتنند مرحله پولیومیلیت غیر مؤثر آشکار می‌شود. این علایم ۱ تا ۳ روز به درازا می‌کشد و سپس یک بهبودی موقت ۲ تا ۵ روزه ایجاد می‌شود. به دنبال این بهبودی موقت مرحله بزرگ بیماری آغاز می‌شود. مرحله بزرگ بیماری: در این مرحله دوباره تب، سردرد، میالژی، استفراغ سفتی گردن، علایم تحریک مننژ و افزیش سلولهای التهابی در مایع مغزی‌نخاعی ایجاد می‌شود و پس از آن فلج عضلات آغاز می‌شود. شدت فلج عضلات بسیار متغیر است و از فلج در قسمتی از یک عضله تا فلج کلی چهار اندام متغیر است. فلج از نوع شل (flaccid) و غیر قرینه می‌باشد. رفلکس‌های عصبی نیز ابتدا شدت می‌یابد ولی در نهایت از بین می‌روند. پولیومیلیت فلجی بولبار پولیومیلیت فلجی بولبار با نام علمی Bulbar Paralytic Poliomyelitis نوعی از بیماری است که در آن گروهی از عضلات که توسط اعصاب کرانیال عصب دهی می‌شوند فلج می‌شود. این واقعه بخصصوص در مورد عضلات کام نرم و حلق ایجاد می‌شود و باعث دیسفاژی، صحبت کردن تودماغی و در برخی موارد دیس پنه می‌شود. اعصاب نهم و دهم مغزی شایعترین اعصاب درگیر می‌باشند. بیمار به دلیل عدم توانایی در بلع و تنفس بسیار آژیته و بی قرار می‌شود. پیلوآنسفالیت آنسفالیت ناشی از ویروس پولیو در ابتدا خود را با گیجی و اختلال در تمرکز نشان می‌دهد. این عارضه ناشایع است و اکثراً در نوزادان بروز می‌کند. در این عارضه تشنج شایع می‌باشد و بر خلاف پیلومیلیت فلجی نخاعی، این عازضه ایجاد فلج اسپاستیک می‌کند.
انواع واکسن فلج اطفال
دو نوع واکسن جهت پیشگیری از این بیماری وجود دارد: واکسن تزریقی:این واکسن اولین واکسنی بود که بر ضد فلج اطفال تهیه شد. این واکسن از ویروس کشته شده و غیرفعال شده پولیو تهیه شده بود و تزریقی بود. این واکسن را بنام IPV نیز می‌شناسند که خلاصه شده Inactivated polio vaccine می‌باشد. واکسن خوراکی: این واکسن چند سال بعد از واکسن تزریقی تهیه شد و حاوی ویروس زنده ضعیف شده بود. این واکسن را بنام OPV که خلاصه شده oral polio vaccine نیز می‌نامند. واکسن خوراکی پولیو به دلایلی که در زیر ذکر می‌شود بر واکسن تزریقی ترجیح داده شد: ایجاد ایمنی گوارشی بهتر (better intestinal immunity) واکسیناسیون غیرفعال افراد از طریق انتقال ویروس ضیف شده بین افراد سادگی مصرف هزینه کمتر تهیه البته یکی از عوارض واکسن خوراکی، ایجاد فلج ناشی از ویروس ضعیف شده پولیو واکسن (vaccine-associated paralytic poliomyelitis) می‌باشد. از سال ۱۹۶۱ تا سال ۱۹۸۹ به طور متوسط سالانه ۹ نفر درآمریکا دچار عارضه فلج ناشی از ویروس ضعیف شده واکسن می‌شدند. به همین دلیل در سال ۱۹۹۹ تغییری در سیاست واکسیناسیون فلج اطفال در آمریکا به وجود آمد و واکسن تزریقی جایگزین واکسن خوراکی گردید بدبن ترتیب از ۸–۱۰ مورد فلج ناشی از ویروس ضعیف شده پولیو واکسن جلوگیری بعمل آمد.
واکسن فلج اطفال در ایران
نزدیک به ۴۰ سال از تاریخ تولید اولین بچ واکسن سه ظرفیتی خوراکی فلج اطفال در مؤسسه تحقیقات واکسن و سرمسازی رازی می‌گذرد. در طی این مدت قریب به کل واکسن مصرفی در ایران توسط مؤسسه رازی تولید گردیده است. تا کنون مطالعاتی برروی بهینه‌سازی شرایط تولید و فرمولاسیون و ارزیابی این فراورده صورت پذیرفته است. واکسن تولیدی در مؤسسه رازی در بستر سلولی دیپلوئید انسانی MRC-5 تهیه می‌گردد. استفاده از بسترهای سلولی مطمئن از جمله سلولهای دیپلوئید MRC-5 و WI38 می‌تواند از خطر انتقال عوامل ناخواسته بکاهد.]. از سال ۱۹۹۷ میلادی هیچ سویهٔ وحشی داخلی (indigenous) و از سال ۲۰۰۱ میلادی هیچ موردی با منشأ خارجی (Exogenous) از ایران جدا نگردیده است. با توجه به برنامه سازمان جهانی بهداشت (WHO) در جایگزینی واکسن سه ظرفیتی فلج اطفال tOPV با واکسن دوظرفیتی فلج اطفال bOPV مؤسسه رازی از سال ۲۰۱۳ میلادی اقدام به تولید این فراورده نموده است.
عوامل خطر در فلج اطفال
واکسینه نشدن با واکسن فلج اطفال مسافرت به مناطقی که در آن مناطق، فلج اطفال شایع است. مراقبت از بیماری که ویروس پولیو دارد. دست زدن به نمونه‌های آزمایشگاهی که حاوی ویروس زنده پولیو می‌باشند. داشتن سیستم ایمنی ضعیف، مثلا در بیماران مبتلا به ایدز. اگر بعد از تماس با پولیوویروس، استرس زیادی داشته باشید و یا فعالیت ورزشی شدید انجام دهید، باعث کاهش قدرت سیستم ایمنی می‌شود. افرادی که لوزه‌های خود را جراحی کرده اند.
برنامه واکسیناسیون فلج اطفال
بر اساس برنامه ایمن‌سازی همگانی کودکان مصوب کمیته کشوری ایمن‌سازی وزارت بهداشت ودرمان که از اول سال ۱۳۷۳ به اجرا درآمد، واکسیناسیون در کشور ایران بر ضد فلج اطفال با استفاده از واکسن زنده خوراکی پولیو (live oral polio vaccine)(OPV) صورت می‌گیرد. برنامه واکسیناسیون فلج اطفال جهت نوزادان: واکسن خوراکی به ترتیب در بدو تولد، ۲ ماهگی، ۴ ماهگی، ۶ ماهگی، ۱۸ ماهگی و ۶ سالگی به کودک خورانده می‌شود. برنامهٔ واکسیناسیون فلج اطفال جهت کودکان زیر ۷ سال که به‌موقع مراجعه نکرده‌اند: واکسن خوراکی به‌ترتیب در بدو مراجعه، یک ماه، دو ماه و شش ماه تا یک سال پس از اولین نوبت و همچنین در ۶ سالگی به کودک خورانده می‌شود. برنامهٔ واکسیناسیون فلج اطفال جهت کودکان ۷ ساله و بالاتر که به‌موقع مراجعه نکرده‌اند: واکسن خوراکی به‌ترتیب در بدو مراجعه، یک ماه، دو ماه و شش ماه تا یک سال پس از اولین نوبت به کودک خورانده می‌شود.
انواع عفونت فلج اطفال
سه نوع عفونت فلج اطفال وجود دارد: بیماری تحت بالینی عفونت غیر فلج اطفال یا فلج نافرجام عفونت فلج اطفال زمانی که ویروس وارد بدن می‌شود هیچ علامتی مشاهده نمی‌شود و به طور متوسط بین ۷ تا ۱۴ روز زمان لازم است تا اولین علایم بیماری مشاهده شود. علایم اولیه فلج اطفال بسیار شبیه آنفلوانزا است و شامل تب، سردرد و گلو درد، استفراغ، مننژیت، احساس خستگی و درد و گرفتگی عضلات کمر، گردن، دست‌ها و پا‌ها می‌شود. این علایم عموما خود به خود تخفیف یافته و از بین می‌روند و طی یک هفته علایم ویژه فلج خود را نشان می‌دهد که عبارتند از: درد و اسپاسم شدید عضلانی، ضعف شدید بدن پس از اندکی فعالیت، درد و ضعف عضلانی و تحلیل عضلات، حساسیت بیشتر در مقابل کاهش دمای محیط، مشکلات تنفسی و مشکل در بلع غذا. شل شدن عضلات در این بیماری بیشتر در اندام‌های تحتانی دیده می‌شود. گاهی اوقات عضلات درگیر بهبود می‌یابند، ولی در اکثر مواقع این اندام‌ها فلج باقی می‌مانند. به هر شکل وضعیت بیمار طی دو سال تثبیت می‌شود.
درمان قطعی فلج اطفال
درمان مشخصی وجود ندارد. در تعداد کمی از بیماری‌ها پزشک تا این حد در ایجاد بهبودی ناتوان است. اینکه بیمار خواهد توانست قدرت عضلانی خود را به دست آورد یا نه، به میزان آسیب سیستم عصبی بستگی دارد و پزشک در این مورد کار زیادی نمی‌تواند انجام دهد.[۱۳] داروی ضد ویروسی خاصی بر ضد ویروس پولیو هنوز در دسترس نیست. در صورت فلج عضلات تنفسی، حمایت تنفسی با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) پیش از آنکه هیپوکسی ایجاد شودلازم است. این حمایت معمولاً وقتی حجم حیاتی (vital capacity) به کمتر از ۵۰ درصد کاهش یابد آغاز می‌شود.
تشخیص فلج اطفال
عکس العمل غیرطبیعی سفتی پشت هنگامی که بیمار به پشت دراز کشیده است، بلند کردن سر و پاهایش مشکل است. سفتی و خشکی گردن مشکل در خم کردن گردن مشکل در بلع و تنفس آزمایشات تشخیصی عبارتند از: بررسی ترشحات گلو، مدفوع و یا مایع نخاع معاینه مایع مغزی نخاعی میزان آنتی بادی‌های خون
پیشگیری از فلج اطفال
تنها شیوه پیشگیری از بیماری فلج اطفال انجام واکسیناسیون به موقع است، زیرا واکسن فلج اطفال تا ۹۰ درصد جلوی ابتلا به این بیماری را می‌گیرد. واکسن خوراکی فلج اطفال در مناطقی که این بیماری به طور کامل ریشه کن نشده، استفاده می‌شود و در سه نوبت اول موقع تولد و دو نوبت بعدی هر کدام با چهار هفته فاصله از نوبت‌های قبل به اطفال خورانده می‌شود. نوع دیگری از واکسن فلج اطفال وجود دارد که به آن واکسن غیرفعال می‌گویند و در مناطقی که این بیماری به صورت محدود وجود دارد کاربرد دارد و در چهار نوبت دوماهگی، چهار ماهگی، ۶ تا ۱۸ ماهگی و ۴ تا ۶ سالگی تزریق می‌کنند. فلج اطفال بسته به نوع فلج و منطقه درگیر ممکن است بهبود پیدا کند یا خیر. یعنی اگر مغز و نخاع بیمار درگیر شده باشد، فلج اندام‌ها رخ می‌دهد و در برخی مواقع حتی عفونت موجود، موجب تشدید مشکلات تنفسی شده و حتی منجر به فوت بیمار می‌شود. بندرت بعد از واکسیناسیون با واکسنی که از ویروس زنده ضعیف شده تهیه شده ممکن است فرد واکسینه شده دچار بیماری فعال شده و فلج شود. این احتمال در حدود یک نفر در هر ۲/۵ میلیون نفر است.
هدف از درمان فلج اطفال
هدف از درمان فلج اطفال عبارت است از: کنترل علائم استراحت کردن دادن آنتی بیوتیک برای عفونت دستگاه ادراری گرمای مرطوب برای کاهش درد و گرفتگی عضلانی (می توانید از حوله گرم استفاده کنید) مسکن‌ها برای تسکین سردرد، درد عضلانی و گرفتگی عضلات استفاده از دستگاه تصفیه هوا برای خوب نفس کشیدن درمان‌های فیزیکی مثل آتل‌ها و کفش‌های اصلاحی برای جلوگیری از بد شکل شدن عضله و بهبود عملکرد عضله جراحی ارتوپدی برای بهبود قدرت و عملکرد عضله رژیم غذایی صحیح